Jak rozmawiać z moim dzieckiem o uzależnieniu? 8 wskazówek dla rodziców
1. Traktuj Twoje dziecko jak partnera do rozmowy, szanuj go, staraj się nie pouczać, nie dawać rad, jeśli o nie nie prosi. Zapytaj, czy chce usłyszeć co Ty sądzisz na dany temat.
2. Zadawaj pytania otwarte, które wymuszają odpowiedź bardziej rozbudowaną niżeli „tak” lub „nie”. Na przykład: „Jak Ty widzisz tę sytuację?”, „Czego potrzebujesz, żeby sobie poradzić”, „W jaki sposób mogę Tobie pomóc?”, etc…
3. Zauważaj pozytywy, dowartościowuj, wyłapuj zaangażowanie, dobre chęci i skupiaj się na nich bardziej niż na efektach, bo te nie zawsze są od nas zależne.
Na przykład: „Widziałam, że bardzo się starałeś i przygotowałeś do sprawdzianu jak mogłeś”.
4. Podkreślaj, że kochasz swoje dziecko miłością bezwarunkową, co oznacza, że bez względu na to co powie, czy jak się zachowa (nawet jeśli w ogóle się z tym nie zgadzasz), kochasz je i może na Ciebie liczyć.
5. Odzwierciedlaj, próbuj odgadnąć, co kryje się za zachowaniem Twojego dziecka, bo jest ono zawsze komunikatem. Gdy dziecko trzaska drzwiami i krzyczy, zamiast ganić je i odpowiadać krzykiem, staraj się zachować spokój i odzwierciedli co może czuć, np.: „Widzę, że coś Ciebie rozwścieczyło”. Pokazuj, że znasz inne sposoby na rozładowanie złości.
6. Pozwalaj dziecku przeżywać trudne emocje; gdy jest złe, zachowaj spokój i spróbujcie razem dotrzeć do źródła emocji. Zastanów się, jaką informację przekazuje swoją złością? Które z jego potrzeb nie zostały zaspokojone, w jaki sposób naruszono jego granice? Gdy jest smutne, przytul i wesprzyj je
w przeżywaniu, mówiąc „Rozumiem jak musi być Tobie trudno, byłem kiedyś w podobnej sytuacji”.
7. Rozwijaj i pielęgnuj Wasze wspólne pasje i zainteresowania (rower, spacer, kino) w trudnych momentach mogą być „łącznikiem” Waszej relacji.
8. Pamiętaj, że jesteś jako Rodzic/ Opiekun najważniejszą osobą dla swojego dziecka, to Ciebie obserwuje i od Ciebie przejmuje wzorce i wartości. Szanuj młodego człowieka, buduj ciepłą relację, wkrótce on też będzie dorosłym.
Od jakości relacji rodzic – dziecko zależy w dużej mierze czy sięgnie ono po środki psychoaktywne.
Jak wskazują badania, jeden wspólny posiłek dziennie w rodzinnej atmosferze zmniejsza o 50% prawdopodobieństwo uzależnienia się dziecka od Internetu.
„Dzieci wychowywane są przez to czym dorosły jest, a nie przez to, o czym ględzi…”
C. G. Jung
Problemy wychowawcze z dorastającym nastoletnim dzieckiem mogą przytrafić się każdemu.
Przyczyn tego jest bardzo wiele, a co ważne są one często wynikiem najlepszych rodzicielskich chęci i opiekuńczych motywów. Wszyscy żyjemy w czasach wielkiej materialnej gonitwy. Spłacamy kredyty, staramy się o zapewnienie naszym dzieciom wszystkiego, czego nam samym kiedyś brakowało. Superzabawki, najlepsze szkoły, dodatkowe lekcje i zajęcia… Tylko często w tej mnogości atrakcji i edukacyjnych szans zapominamy o naszej własnej obecności w życiu dzieci. Zwykle jest to pierwszy krok ku wychowawczym kłopotom.
Dzieci szybko dorastają, często szybciej niż byśmy tego chcieli i się spodziewali. Zaczynają mieć niezależne od naszych oczekiwań potrzeby, sympatie, kontakty… Niesie to za sobą zagrożenia, tak przecież typowe dla dzisiejszych czasów i trudne do uniknięcia. Dopalacze, narkotyki, alkohol, hazard, komputer, a nawet wszechobecny smartphone mają moc przyciągania, która może zniweczyć najlepsze rodzicielskie chęci i największe wysiłki. Może się okazać, że odbierają nam i zawłaszczają nastoletnie dziecko, na którym nam zależy, i które tak kochamy, a wobec którego zaczynamy być bezradni. Pojawia się poczucie osamotnienia i beznadziejności sytuacji, która wymyka się spod kontroli. Tak jednak nie musi być!
Często wystarcza rozmowa z kimś, kto takich problemów doświadczył i poradził sobie z nimi, bądź potrafi je rozwiązać i chce się taką wiedzą podzielić. Im wcześniej zdamy sobie sprawę z potrzeby poszukania takiej rozmowy, tym szybciej, pełniej i lepiej będziemy mogli pomóc naszemu dziecku w przezwyciężeniu trapiących je problemów. Ale też pomóc samym sobie, w wypełnianiu roli rodzica, już nie tylko zatroskanego o swoje dziecko. Przede wszystkim rodzica, który potrafi mądrze towarzyszyć swojemu nastolatkowi w drodze ku dorosłości.
Jesteśmy grupą terapeutów, psychologów i pedagogów, ludźmi, którzy dysponują wiedzą o wychowawczych problemach współczesnej młodzieży i doświadczeniem w ich rozwiązywaniu. Chętnie się tą wiedzą podzielimy,
wystarczy, że zadzwonisz 793 220 275
Komputer. Czy moje dziecko ma problem z komputerem lub komórką?
Niebywałą korzyścią dzisiejszych czasów jest rozwijająca się technologia, która pozwala realizować potrzeby w sposób natychmiastowy. Niewielkim nakładem energii i czasu możemy zoptymalizować własne działania ułatwiając tym samym życie sobie i najbliższym. W mgnieniu oka organizujemy wakacje, wizytę u lekarza, wyjście kulturalne, zamawiamy obiad czy prezent. Świat wirtualny daje nieograniczone możliwości, ale też niesie ze sobą duże ryzyko. Pokolenie rodziców i dziadków traktuje nowe technologie jako narzędzie logistyki i planowania, zaś umiejętność skutecznego posługiwania się nimi nabyliśmy w toku dorosłego życia.
Dzisiaj nastolatkowie i ich młodsze rodzeństwo w momencie narodzin wchodzi niejako naturalnie w świat komputera i telefonu komórkowego. Z niepokojem i lękiem obserwujemy ten proces, zastanawiając się czy to już jest problem czy jeszcze norma. Z przerażeniem śledzimy przykłady młodych ludzi, których świat i przeżywanie zamknęły się w grze komputerowej, portalach społecznościowych, zapytując się jednocześnie czy zachowanie to rozpatrywać w kategorii uzależnienia, gdyż jak wiadomo uzależnienie może przyjmować różne formy.
Najczęstszą formą uzależnienia, z którą spotykamy się to uzależnienie od substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, dopalacze), niemniej destrukcyjne w skutkach jest uzależnienie tzw. behawioralne, a więc dotyczące zachowań. I tu wyszczególniamy: hazard, zakupy, sex, uzależnienia od telefonu i gier.
Jakie rodzaje narkotyków i substancji psychoaktywnych zażywa młodzież szkolna
Najnowsze badania przeprowadzone w ramach Europejskiego Programu Badań Ankietowych w Szkołach z roku 2015 dotyczące używania alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną (uczniowie klas trzecich szkół gimnazjalnych wiek 15-16 lat, klas drugich szkół ponadgimnazjalnych wiek 17-18 lat, próba reprezentatywna), wskazują, iż alkohol jest najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży w naszym kraju.
Chociaż raz w ciagu całego swojego życia piło 83,8% uczniów młodszej grupy, 95,8 % uczniów ze starszej grupy. Picie napojów alkoholowych (głównie piwa) jest na tyle rozpowszechnione, że prawie 50% młodszych uczniów oraz ponad 82 % starszych uczniów zadeklarowało jego spożywanie w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem.
W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem upiło się ponad 12% młodszych oraz prawie 20 % starszych uczniów.
Picie alkoholu jest tylko nieznacznie bardziej rozpowszechnione wśród chłopców niż wśród dziewcząt.
Do substancji psychoaktywnych oprócz alkoholu czy tytoniu należą także inne substancje legalne jak leki przeciwbólowe i nasenne czy substancje wziewne oraz bardzo szeroka gama substancji nielegalnych.
Używanie substancji (innych niż alkohol czy tytoń) choć raz w życiu wśród młodzieży w wieku 15-16 lat
| Substancja | Chłopcy | Dziewczęta |
| marihuana/ haszysz | 29,5 | 20,6 |
| substancje wziewne | 11,2 | 11,1 |
| leki uspokajające/ nasenne bez przepisu lekarza | 11 | 22,9 |
| leki przeciwbólowe w celu odurzania się | 4,7 | 10 |
| amfetamina | 5,9 | 4,7 |
| metamfetamina | 3,9 | 3,3 |
| LSD lub inne halucynogeny | 6,1 | 4,8 |
| crack | 2,9 | 2,1 |
| kokaina | 4,9 | 3,8 |
| heroina | 3,5 | 2,6 |
| ecstasy | 4,4 | 3,4 |
| grzyby halucynogenne | 4,3 | 2,2 |
| GHB (pigułka gwałtu) | 2,5 | 1,6 |
| dopalacze | 10,9 | 9,7 |
| inne |
Używanie substancji (innych niż alkohol czy tytoń) choć raz w życiu wśród młodzieży w wieku 17-18 lat
| Substancja | Chłopcy | Dziewczęta |
| marihuana/ haszysz | 48,8 | 37,9 |
| substancje wziewne | 7,4 | 7,7 |
| leki uspokajające/ nasenne bez przepisu lekarza | 10,5 | 24,6 |
| leki przeciwbólowe w celu odurzania się | 4,4 | 8,7 |
| amfetamina | 8,3 | 6,1 |
| metamfetamina | 5,1 | 2,8 |
| LSD lub inne halucynogeny | 6,2 | 4,3 |
| crack | 2 | 1,1 |
| kokaina | 5,2 | 3,6 |
| heroina | 2,4 | 1,3 |
| ecstasy | 5,4 | 2,8 |
| grzyby halucynogenne | 5,2 | 1,5 |
| GHB (pigułka gwałtu) | 1,7 | 0,6 |
| dopalacze | 15,5 | 10 |
| inne |
Używanie marihuany/haszyszu w czasie ostatnich 30 dni wśród uczniów III kl gimnazjum (chłopcy i dziewczęta) 10,3 %. Używanie marihuany/haszyszu w czasie ostatnich 30 dni wśród uczniów II kl szkół ponadgimnazjalnych (chłopcy i dziewczęta) 15,4 %.
Opracowała
Magdalena Maciejewska Henry
Psycholog, Psychoterapeuta uzależnień, Realizator programu FreD goes net na terenie Wielkopolski
Materiały wykorzystane w opracowaniu
– “Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną”, raport z ogólnopolskich badań ankietowych w szkołach, ESPAD, Warszawa 2015,
– “Uzależnienie od narkotyków. Podręcznik dla terapeutów”, KBPN, Wydanie II, 2016,
– “Narkotyki i dopalacze – zło, które wciąga młodzież, poradnik dla rodziców i nauczycieli”, Poznań 2016,
– Broszury informacyjne Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii